Ομιλία Πρόεδρου ΠΕΠ Γιώργου Λυσανδρίδη στην αντικατοχική εκδήλωση της Παγκύπριας Ένωσης Προσφύγων στη Λάρνακα

Ομιλία Πρόεδρου ΠΕΠ Γιώργου Λυσανδρίδη στην αντικατοχική εκδήλωση της Παγκύπριας Ένωσης Προσφύγων στη Λάρνακα

«50 χρόνια – η γη μου εσύ, ανάσα μου κι αέρας». 50 χρόνια ξεριζωμού -μισός αιώνας προσφυγιάς. Σας καλωσορίζω με ανάμεικτα συναισθήματα στην αντικατοχική εκδήλωση της Παγκύπριας Ένωσης Προσφύγων, που με τη σειρά της συμπληρώνει δυστυχώς 50 χρόνια από την ίδρυση της.

Προτού προχωρήσω, να μου επιτραπεί να εκφράσω τις ιδιαίτερες  μας ευχαριστίες σε όσους συνέβαλαν με τον οποιοδήποτε τρόπο στην υλοποίηση της σημερινής εκδήλωσης, και ιδιαίτερα το Δήμο Λάρνακας και όλες τις υπηρεσίες του, που κινητοποιήθηκαν και στάθηκαν δίπλα μας. Το ΡΙΚ που ήταν ο χορηγός επικοινωνίας, τις επιχειρήσεις και το ΕΒΕΑ που ενίσχυσαν οικονομικά το εγχείρημα μας.

Προσφωνώ τη σημερινή εκδήλωση με δέος και προσήκοντα σεβασμό καθώς βρίσκονται ανάμεσα μας άνθρωποι που βίωσαν την εισβολή και που έζησαν τη βαναυσότητα του Τούρκου Εισβολέα στο μεγαλείο της.

Και δεν είναι καθόλου τυχαία η επιλογή του χώρου για τη σημερινή μας εκδήλωση κ. Πρόεδρε, γιατί ως Παγκύπρια Ένωση Προσφύγων, επιδιώκουμε να φανούμε αντάξιοι του ρόλου και των καθηκόντων μας, να έρθουμε πιο κοντά στον προσφυγικό κόσμο, να αναδείξουμε τις συνθήκες διαβίωσης του. Συνθήκες που σε αρκετές περιπτώσεις μπορούν να χαρακτηριστούν ντροπιαστικές για ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος.

Επιδιώκουμε και έχουμε στόχο, να συνδράμουμε με τις παρεμβάσεις μας και στο βαθμό των δυνατοτήτων μας, στην επίλυση των προβλημάτων που ταλανίζουν τους κατοίκους των συνοικισμών μας και όχι μόνο. Ιδιαίτερα,  αυτούς που στεγάστηκαν από το κράτος πάνω σε τ/κ γη και οποίοι παραμένουν εγκλωβισμένοι και αβοήθητοι σε ό,τι αφορά το οικονομικό και ιδιοκτησιακό σκέλος.

Αυτό  έχουμε αναλάβει να υπηρετήσουμε, και αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα των λειτουργών μας και ιδιαίτερα του λειτουργού της Λάρνακας που θα στεγάζεται από βδομάδας εδώ στην καρδιά του συνοικισμού των Αγ. Αναργύρων ΙΙ.

Οι προσφυγικοί συνοικισμοί αποτέλεσαν για πολλές χιλιάδες προσφύγων, το πρώτο τους καταφύγιο, το οποίο οι πλείστοι θεωρούσαν προσωρινό. Δυστυχώς η μοίρα τους ξεγέλασε. Αρκετοί έφυγαν με τον πόθο της επιστροφής, άλλοι ορθοπόδησαν και μετοίκησαν σε ιδιόκτητες κατοικίες, άλλοι παραμένουν εδώ και ελπίζουν.

Δυστυχώς, αυτό το τεράστιο κτιριακό απόθεμα που εν πολλοίς και μέχρι πριν ελάχιστα χρόνια ανήκε εξολοκλήρου στο κράτος, παραμένει ανεκμετάλλευτο και αναξιοποίητο, και φυσικά η πάροδος του χρόνου το καθιστά επικίνδυνο και οπτικά αποκρουστικό.

Οφείλουμε φυσικά να σημειώσουμε τις ενέργειες της Κυβέρνησης σας και του Υπουργού Εσωτερικών μέσα από το Σχέδιο Κτίζω, το οποίο και στηρίζουμε, αλλά σας προτρέπω κ. Πρόεδρε να ενημερωθείτε για την τραγική κατάσταση των εμπορικών κέντρων στους συνοικισμούς και να ζητήσετε μελέτη προς αξιοποίηση τους.

Δεν μπορεί να ανεχόμαστε την αδιαφορία των όσων έχουν εκμεταλλευτεί και έτυχαν παραχώρησης τέτοιων καταστημάτων, να τα κρατούν κλειστά και ερειπωμένα, να μην καταβάλλουν ενοίκια  ή και να στεγάζουν μέσα παράνομους μετανάστες και να δημιουργούν τριτοκοσμικές εικόνες εγκατάλειψης στους πυρήνες των συνοικισμών μας.

Οι πυρήνες αυτοί άλλοτε έσφυζαν από ζωή και λειτούργησαν ως τα πρώτα κέντρα οικονομικής δραστηριότητας για τον προσφυγικό κόσμο. Θα πρέπει το κράτος να ενσκύψει στο πως τους εκμεταλλεύεται και πως τους αναζωογονεί.

Έχουν περάσει 600 ολόκληροι μήνες από το τραγικό καλοκαίρι του 1974 και τις μαύρες εκείνες μέρες του Πραξικοπήματος και της Τουρκικής Εισβολής. Είναι πραγματικά σχεδόν ακατόρθωτο, να βρεις λόγια και φράσεις που να μην έχουν ξαναειπωθεί όλα αυτά τα χρόνια.

Θέλει μεγάλες ψυχικές δυνάμεις για να δώσεις μια νώτα ελπίδας σε όλους αυτούς, που παραμένουν ζωντανοί και βρίσκονται μακριά από την Βασιλεύουσα, μακριά από τις κατεχόμενες οικίες τους, τη γη που καλλιεργούσαν, τις βιομηχανίες τους, τις εκκλησίες που βαφτίστηκαν και παντρεύτηκαν.

Η εγκατάλειψη των περιουσιών, ο βανδαλισμός και η σύληση, η ερείπωση και η λεηλασία που επήλθε από τον κατακτητή, δημιουργούν αισθήματα αγανάκτησης και θυμού. Αυτή η καταστροφή και όλα τα πιο πάνω αποτυπώνονται χαρακτηριστικά και αντιπαραβάλλονται μέσα από τις φωτογραφίες που βρίσκονται γύρω μας. Και θέλω στο σημείο αυτό να ευχαριστήσω το μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας της ΠΕΠ κ. Τάσο Δημητριάδη για την παραχώρηση της φωταγραφικής του έκθεσης για την Αμμόχωστο, και να τον συγχαρώ ξανά για το έργο διαφώτισης που επιτελεί κυρίως με επίκεντρο την πόλη του Ευαγόρα.

Είναι τέτοιες αξιόλογες πρωτοβουλίες που χρήζουν της στήριξης του κράτους κ. Πρόεδρε, γιατί θεωρώ, πως το μεγάλο μας στοίχημα σήμερα, είναι η διαφώτιση και η καλλιέργεια της αγωνιστικότητας και του πόθου για επιστροφή στο εσωτερικό της χώρας και τις νέες γενιές.

Είναι βαρύ το χρέος και η παρακαταθήκη που κληρονομήσαμε. Δεν είναι καθόλου εύκολο να διατηρήσεις άσβεστη τη φλόγα της επιστροφής και τη μνήμη των κατεχόμενων εδαφών μας.

Δεν είναι καθόλου απλό να εξηγήσεις στις νέες γενιές το τι σημαίνει Αμμόχωστος, Κερύνεια, Μόρφου.

Οφείλουμε όμως όλοι, τόσο οι μεγαλύτεροι που ακόμα έχουν τις θύμησες, τα βιώματα και το συναισθηματικό δεσμό, αλλά και εμείς οι νεότεροι που τα ενστερνιζόμαστε, που μεγαλώσαμε ακούγοντας τα και γαλουχηθήκαμε μέσα από εικόνες, φωτογραφίες και περιγραφές, να μεταλαμπαδεύσουμε αυτή τη δίψα για επιστροφή και να συνεχίσουμε τον αγώνα.

Όσο η κατοχή συνεχίζεται και η Κύπρος εξακολουθεί να είναι μοιρασμένη στα δύο, ο Κυπριακός Ελληνισμός κινδυνεύει. Το καταμαρτυρούν καθημερινά οι αυξανόμενες προκλητικές ενέργειες του κατοχικού καθεστώτος αλλά και οι συνεχιζόμενες παραβιάσεις της διεθνούς νομιμότητας από την Τουρκία.

Τα όσα βλέπουν το φως της δημοσιότητας, το όργιο οικοδομικής ανάπτυξης αλλά και η διεθνής προβολή που λαμβάνουν μεγάλα κατασκευαστικά έργα στα κατεχόμενα εδάφη μας, διευρύνουν τα αισθήματα αγανάκτησης και θυμού. Την ίδια στιγμή μειώνουν τις ελπίδες και τις ψυχικές αντιστάσεις των προσφύγων, που παρακολουθούν από μακριά, ανήμποροι και αβοήθητοι από το κράτος, τις περιουσίες τους να λεηλατούνται.

Το 2024, με τη συμπλήρωση μισού αιώνα από την εισβολή και τη συνεχιζόμενη κατοχή, υπήρξε παροξυσμός δράσεων, δηλώσεων, εκδηλώσεων μνήμης και τιμής, οπτικοακουστικών αφιερωμάτων και εκπομπών.

Ακούσαμε πολλά, είδαμε άλλα τόσα στους τηλεοπτικούς μας δέκτες, συμμετείχαμε σε εκδηλώσεις, ταρακουνηθήκαμε από τις μαρτυρίες και τα βιώματα ομιλητών. Το ζήτημα είναι στο τέλος, να μην πούμε απλά ότι ζήσαμε για ακόμη μια χρονιά μια από τα ίδια, ότι ακούσαμε τα πανομοιότυπα και χιλιοειπωμένα συνθήματα.

Τα ανεξίτηλα τραύματα, οι ψυχικές πληγές, ο καημός, η θλίψη και η στεναχώρια, δύσκολα απαλείφονται. Μόνο βάλσαμο στις ψυχές αυτών που έφυγαν αλλά και στον πόνο που πολλοί κρατούν μέσα τους, θα είναι η επιστροφή μας στην πατρώα γη και η επίλυση του Εθνικού μας προβλήματος.

Ο ήχος των σειρήνων που ηχεί κάθε 15 και 20 Ιουλίου, πρέπει να σταματήσει. Το σπαρακτικό κλάμα των παιδιών και οι εκκωφαντικοί σπαραγμοί των μανάδων και των γυναικών που έχασαν τους δικούς τους, πρέπει να καταλαγιάσουν και να σιγάσουν στις ψυχές μας. Ο ήχος των Τουρκικών μαχητικών και των βομβαρδισμών πρέπει να σβήσει από τις μνήμες και τις οθόνες μας. Χρειάζεται να ξυπνήσει σε όλους η εθνική μας συνείδηση.

Μέχρι εκείνη την ιερή στιγμή όμως, η Παγκύπρια Ένωση Προσφύγων θα συνεχίσει να εργάζεται για την προάσπιση των δικαιώματων των εκτοπισθέντων μας και την προώθηση των αιτημάτων τους. Και στο σημείο αυτό θέλω να ευχαριστήσω τον αρμόδιο Υπουργό κ. Κωνσταντίνο Ιωάννου αλλά και την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Προσφύγων, τις συνεδρίες της οποία παρακολουθούμε ανελλιπώς,  για τη συνεργασία και την όλη στήριξη.

Θα πω συνοπτικά κ. Πρόεδρε πως η ΠΕΠ, σημειώνει και χαιρετίζει τα θετικά βήματα και τις αλλαγές που προωθούνται τόσο σε σχέση με τη διαχείριση των τουρκοκυπριακών περιουσιών, τα στεγαστικά σχέδια της Υπηρεσίας Μερίμνης καθώς και τα νέα σχέδια του Κεντρικού Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών. Θα αντιλαμβάνεστε όμως ότι η αναφορά και μόνον, τριών τμημάτων σε μια γραμμή καθώς και του Τμήματος Πολεοδομίας, αναπόφευκτα δημιουργεί μια πανσπερμία και μια ανομοιορφία αντιμετώπισης των προσφύγων. Θεωρούμε πως το κράτος πρέπει να αντιμετωπίσει με ριζοσπαστικές αλλαγές και με οριζόντια μέτρα αυτή την τάξη πραγμάτων.

Την ίδια ώρα, οφείλω να ευχαριστήσω τους λειτουργούς των πιο πάνω Υπηρεσιών και Τμημάτων για τη συνεργασία και την ευαισθησία με την οποία αντιμετωπίζουν τα καθημερινά προβλήματα του προσφυγικού κόσμου. Είναι ξεκάθαρο όμως πως υπάρχουν σοβαρότατα θέματα υποστελέχωσης, ιδιαίτερα στην Υπηρεσία Μερίμνης, και ευελπιστούμε πως αυτά θα επιλυθούν το συντομότερο.

Η ΠΕΠ επιδιώκει επίσης την προώθηση εισηγήσεων και αιτημάτων, που αφορούν μια μεγάλη μερίδα προσφύγων. Αυτούς οι οποίοι δεν έτυχαν καμίας βοήθειας. Ειδικότερα υπό το φως των απαιτητικών οικονομικών συνθηκών που βιώνουμε, και των αριθμών που μαρτυρούν ότι ο αριθμός των ιδιοκτητών κατεχόμενων περιουσιών που εξαναγκάζονται πλέον να καταφεύγουν στην «επιτροπή αποζημιώσεων» της Τουρκίας και να ξεπουλούν τις περιουσίες τους αυξάνεται.

Η στασιμότητα στις συνομιλίες, μεγεθύνει το αίσθημα αδικίας για τη μη υλοποίηση της ισότιμης κατανομής βαρών, την οποία προτάσσουμε και επιζητούμε να εφαρμοστεί το συντομότερο.

Η αποκατάσταση της προπολεμικής φερεγγυότητας των εκτοπισθέντων θα πρέπει να αποτελεί πρωταρχικό μέλημα του κράτους και απαιτούμε αν μου επιτρέπεται κ. Πρόεδρε, ως καταγράφεται και σαν προεκλογική εξαγγελία, την έναρξη εφαρμογής σχεδίου αποζημίωσης των ιδιοκτητών για την απώλεια χρήσης των κατεχόμενων περιουσιών τους.

Αναγνωρίζουμε τη δυσκολία και τα οικονομικά μεγέθη που απαιτούνται προς αυτή την κατεύθυνση, όμως οι ραγδαίες εξελίξεις στο περιουσιακό και οι τάσεις που παρατηρούνται, επιβάλλουν την άμεση αντίδραση και την παρουσίαση εναλλακτικών επιλογών ή και σχεδίων στήριξης προς αυτή την κατηγορία των προσφύγων.

Ως Παγκύπρια Ένωση Προσφύγων εκφράζουμε ξανά την αγωνία μας και καλούμε Κυβέρνηση και Κόμματα να επικεντρώσουν και να εντείνουν τις ενέργειες και τις παραστάσεις τους προς τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ευρωπαϊκούς θεσμούς και τα συνδεδεμένα πολιτικά κόμματα άλλων χωρών, προκειμένου να συμβάλουν και να ασκήσουν επιπρόσθετες πιέσεις με στόχο την υλοποίηση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ αλλά και τη συνολική επίλυση του Κυπριακού.

Μισό αιώνα μετά, η ΠΕΠ, με λιγοστούς οικονομικούς πόρους και προσωπικό, συνεχίζει να διεκδικεί και να συνταυτίζεται με τον προσφυγικό κόσμο, προσδοκώντας για τα απολύτως αυτονόητα και τίποτα περισσότερο από όσα απολαμβάνουν οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι πολίτες. Ασφάλεια, ελεύθερη διακίνηση, ελεύθερη αξιοποίηση της περιουσίας μας, ειρηνική διαβίωση.

Παρ’ όλη την απογοήτευση και τις καθημερινές δυσκολίες, διακηρύσσουμε την θέληση και την αποφασιστικότητα μας για εξεύρεση μιας δίκαιης, βιώσιμης και λειτουργικής λύσης που να αντέχει στο χρόνο και να διασφαλίζει τον τερματισμό της κατοχής, να άρει τα επεμβατικά δικαιώματα και τις ξένες εγγυήσεις, να επιφέρει την απομάκρυνση των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων και να οδηγεί σε ουσιαστική επανένωση της πατρίδας μας ως ένα κανονικό κράτος μέσα στην Ε.Ε, με μια διεθνή προσωπικότητα, μια αδιαίρετη κυριαρχία, μια ιθαγένεια.

Ευελπιστούμε κ. Πρόεδρε και ευχόμαστε πως η επιστροφή σας από τη Νέα Υόρκη στο τέλος του μήνα, θα συνοδεύεται από θετικές εξελίξεις και άρση του αδιεξόδου στο οποίο μας κρατά όμηρους η κατοχική δύναμη.

Κλείνοντας, και καθώς σε λίγους μόλις μήνες ολοκληρώνεται και η θητεία του υφιστάμενου συμβουλίου, να μου επιτρέψετε να ευχαριστήσω δημοσίως τα μέλη της Εκτελεστικής Γραμματείας και το προσωπικό της ΠΕΠ με τους οποίους είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ αυτά τα δύο σχεδόν χρόνια. Θεωρώ ότι έχουμε κάνει βήματα σε αρκετά θέματα πολιτικής αλλά και σε θέματα οργάνωσης και επικοινωνίας της Ένωσης. Στο λίγο διάστημα που μας απομένει μέχρι το Δεκέμβριο θα επικεντρωθούμε στην ενημέρωση του προσφυγικού κόσμου για τα νέα σχέδια του Κεντρικού Φορέα και τις προωθούμενες βελτιώσεις στα στεγαστικά σχέδια της ΥΜΑΠΕ αλλά θα επιχειρήσουμε να καταγράψουμε μέσα από επισκέψεις τα βασικότερα προβλήματα των συνοικισμών. Την ίδια ώρα θα εμπλακούμε στην κατ’άρθρο συζήτηση των νέων κριτηρίων για τη διάθεση των τ/κ περιουσιών ενώ προωθούμε παράλληλα την αλλαγή της επαγγελματικής δομής της ΠΕΠ και τον εκσυγχρονισμό λειτουργίας της.