Ομιλία Πρόεδρου ΠΕΠ Γιώργου Λυσανδρίδη στην αντικατοχική εκδήλωση της Παγκύπριας Ένωσης Προσφύγων στη Λάρνακα

ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΕΝΩΣΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ Π.Ε.Π.

51 ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΤΟΧΗΣ ΚΑΙ ΑΤΕΡΜΟΝΗΣ ΚΑΡΤΕΡΙΑΣ

­Λεμεσός 17 Σεπτεμβρίου 2025

Ομιλία Πρόεδρου ΠΕΠ Γιώργου Λυσανδρίδη στην αντικατοχική εκδήλωση της Παγκύπριας Ένωσης Προσφύγων στη Λάρνακα

Να εκφράσω πρώτα τις ιδιαίτερες μας ευχαριστίες προς τον ΠτΔ και την ΠτΒ που μας τιμούν με την παρουσία τους, η οποία επιβεβαιώνει την έγνοια τους προς τον προφυγικό κόσμο αλλά και την ύψιστη προτεραιότητα που αποδίδουν στα καθημερινά ζητήματα των εκτοπισθέντων, τα οποία 51 χρόνια μετά εξακολουθούν να υφίστανται. Να εκφράσω επίσης τις ιδιαίτερες  μας ευχαριστίες σε όσους συνέβαλαν με τον οποιοδήποτε τρόπο στην υλοποίηση της σημερινής εκδήλωσης, και ιδιαίτερα το Δήμο Αμαθούντας,  το ΡΙΚ που ήταν ο χορηγός επικοινωνίας, τις επιχειρήσεις και το ΕΒΕΑ που ενίσχυσαν οικονομικά το εγχείρημα μας.

Για δεύτερη συνεχή χρονιά, η Παγκύπρια Ένωση Προσφύγων, διοργανώνει μια τέτοια αντικατοχική εκδήλωση, στην καρδιά ενός προσφυγικού συνοικισμού, από τους μεγαλύτερους τόσο σε αριθμό εκτοπισθέντων, όσο και σε αριθμό κοινοτήτων ή Δήμων από τους οποίους ξεριζώθηκαν. Στο σύνολο του ο Δήμος Αμαθούντας, αριθμεί περί του 7 χιλιάδες πρόσφυγες εκλογείς από 139 κατεχόμενους Δήμους και Κοινότητες, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται στον αριθμό αυτό οι εκ μητρογονίας.

Σε αυτό θα πρέπει να προσθέσουμε το μεγάλο αριθμό οικογενειών που έχασαν τους δικούς τους κατά την Τουρκική Εισβολή και ιδιαίτερα σε όλους αυτούς που περιμένουν ακόμη να μάθουν τι απέγιναν.

51 χρόνια είναι πάρα πολλά. Αλλά η παρουσία όλων σας απόψε, μαρτυρεί απερίφραστα πως «Η μνήμη αντιμάχεται τη λήθη» και πως θα νικήσουμε μαζί αυτή την μάχη. Δεν ξεχνούμε. Θυμόμαστε. Διεκδικούμε και θα επιστρέψουμε. Ευχαριστώ τον καθένα σας ξεχωριστά, γιατί ανταποκριθήκατε στο κάλεσμα της Παγκύπριας Ένωσης Προσφύγων, γιατί συνεχίζετε να κρατάτε τη φλόγα της επιστροφής αναμμένη και γιατί συμβάλλετε στη μεταλαμπάδευση της στις νέες γενιές. Και θέλω να τονίσω κύριε Πρόεδρε ότι ο προσφυγικός κόσμος θα αντισταθεί σε αυτό τον ωμό εκβιασμό των κατοχικών δυνάμεων, που επιδιώκουν να μας αποτρέψουν από το να επισκεπτόμαστε τις πατρογονικές μας εστίες και τις περιούσιες μας. Δεν πρόκειται να αφήσουμε τα ιερά αυτά χώματα των προγόνων μας, έρμαιο στις ορέξεις των σφετεριστών και της κατοχικής δύναμης. Αν αυτό λογάριασαν, λογάριασαν λάθος οι εμπόροι.

Προσφωνώ τη σημερινή εκδήλωση με δέος και προσήκοντα σεβασμό καθώς βρίσκονται ανάμεσα μας άνθρωποι που βίωσαν την εισβολή και που έζησαν τη βαναυσότητα του Τούρκου Εισβολέα στο μεγαλείο της. Στέκομαι μπροστά σε όλους εσάς, που μέσα από κύματα και κακουχίες, ορθώσατε και το ανάστημα σας και καταφέρατε να ξανασταθείτε στα πόδια σας.

Η ΠΕΠ, επιδιώκει και θέλει να φανεί αντάξια του ρόλου και του σκοπού της. Και σας διαβεβαιώνω, ότι όσο εγώ και οι συνεργάτες μου θα είμαστε στο τιμόνι της, θα προσπαθούμε με τους λιγοστούς ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους που έχουμε στη διάθεση μας, να προωθούμε εισηγήσεις και λύσεις που να βελτιώνουν τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων, οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις μπορούν να χαρακτηριστούν ντροπιαστικές για ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος.

Θα συνεχίσουμε παράλληλα με την υποβολή προτάσεων που να θα συμβάλουν στην ενίσχυση των στεγαστικών και άλλων σχεδίων για την στήριξη των εκτοπισθέντων και των κατόχων ακίνητης περιουσίας στις κατεχόμενες περιοχές, ενώ επιδιώκουμε καθημερινά, να συνδράμουμε στην επίλυση των προβλημάτων που ταλανίζουν τους κατοίκους των συνοικισμών μας και όχι μόνο. Ιδιαίτερα,  αυτούς που στεγάστηκαν από το κράτος πάνω σε τ/κ γη και οποίοι παραμένουν εγκλωβισμένοι και αβοήθητοι σε ό,τι αφορά το οικονομικό και ιδιοκτησιακό σκέλος.

Εκφράζουμε επίσης την αγωνία μας για την πρόοδο του Σχεδίου Κτίζω, καθώς διαπιστώνεται αρκετή καθυστέρηση στην υλοποίηση του, η οποία πέραν από την ταλαιπωρία των ενοίκων των επηρεαζόμενων πολυκατοικιών, προκαλεί και θέματα οχληρίας, ακαλαισθησίας, ασφάλειας και εγκληματικότητας σε κάποιες περιπτώσεις, αφού οι προς κατεδάφιση πολυκατοικίες, παραμένουν προσβάσιμες και χωρίς περίφραξη με ότι αυτό συνεπάγεται. Επαναφέρουμε επίσης την εισήγηση μας, για εκπόνηση μελέτης σε σχέση με την κατάσταση των εμπορικών κέντρων και την καλύτερη αξιοποίησης αυτού του κτηριακού αποθέματος. Υπάρχουν περιπτώσεις κύριε Πρόεδρε, που αυτά τα συγκροτήματα έχουν κλείσει τον κύκλο τους και θα μπορούσαν να αντικατασταθούν με νέα οικιστικά κτήρια, για να ενισχύσουν το απόθεμα προσιτής στέγασης και να βοηθήσουν και στη μείωση των ενοικίων.

Το 2024 αλλά και το 2025 αποτέλεσαν χρονιές ορόσημο σε σχέση με τα προσφυγικά ζητήματα, και θα ήταν παράλειψη αν δεν το αναφέραμε. Είναι με ικανοποίηση που είδαμε το 2024 να ολοκληρώνεται η ψήφιση των νέων σχεδίων του Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών και να αλλάζουν τα εισοδηματικά κριτήρια στα στεγαστικά σχέδια της Υπηρεσίας Μερίμνης, παρόλο που περιμέναμε κάτι  περισσότερο και που ευελπιστούμε με τη νέα χρονιά να αυξηθούν και τα ποσά χορηγιών. Το 2025 είχαμε την ψήφιση της νέας νομοθεσίας και των κανονισμών για τη διάθεση και αξιοποίηση των τουρκοκυπριακών περιουσιών και νιώθουμε ιδιαίτερα περήφανοι στην ΠΕΠ, καθώς το εγχείρημα αυτό ξεκίνησε από κοντά μας το Μάρτιο του 2022 με πολυσέλιδο υπόμνημα και πίνακες μοριοδότησης οι οποίο εν πολλοίς υιοθετήθηκαν στο κυβερνητικό νομοσχέδιο.

Η κινητικότητα αυτή, φυσικά αποτελεί μια κοινή συνισταμένη των ενεργειών της Κυβέρνησης, της Βουλής και ειδικότερα των Βουλευτών της Επιτροπής Προσφύγων τους οποίους θέλω να ευχαριστήσω ακόμη μία φορά για τη συνεργασία μας, των Κομμάτων, της ΠΕΠ και όλων των προσφυγικών φορέων. Επιθυμία και απαίτηση μας κ. Πρόεδρε, είναι αυτό το μομέντουμ να συνεχιστεί και το 2026 και κυρίως να επιτύχει την πολυσυζητημένη έναρξη ενός σχεδίου για την επιδότηση της απώλειας εισοδημάτων λόγω της αδυναμίας χρήσης και αξιοποίησης των κατεχόμενων περιουσιών.

 Ως ΠΕΠ χαιρετίζουμε την κατάθεση πρότασης για τη δημιουργία ενός Εθνικού Ταμείου για το σκοπό αυτό και εκφράζουμε το μεγάλο παράπονο των ιδιοκτητών των περιουσιών αυτών, που αναμένουν πέραν των 50 χρόνων μια στήριξη για αυτά που έχουν χάσει, ενώ για παράδειγμα το Ταμείο για τους κουρεμένους καταθέτες, υλοποιήθηκε και προχωρεί μάλιστα σε εκταμιεύσεις ποσών.

Αναγνωρίζουμε τις δυσκολίες, τεχνοκρατικές, οικονομικές και άλλες κ. Πρόεδρε, όμως αν πράγματι υπάρχει η βούληση για την υλοποίηση αυτής της προεκλογικής σας δέσμευσης, τότε θα πρέπει στο αμέσως επόμενο διάστημα να δούμε πράξεις, εξαγγελίες και κυρίως αλλαγή στην άτεγκτη στάση του Υπουργείου Οικονομικών και της Νομικής Υπηρεσίας. Προς αυτή την κατεύθυνση, σας έχουμε αποστείλει πρόσφατα και συγκεκριμένη εισήγηση αλλά παράλληλα, έχουμε συστήσει ειδική επιτροπή που ασχολείται με το θέμα και ετοιμάζει λεπτομερές σημείωμα. Η στασιμότητα στις συνομιλίες, οδηγεί τον προσφυγικό κόσμο στον εξευτελισμό και θα πρέπει πάραυτα το ζήτημα αυτό να αντιμετωπιστεί με το δέοντα τρόπο και βαρύτητα, καθώς ελλοχεύουν και εθνικοί κίνδυνοι από τις αυξανόμενες προσφυγές στην «Επιτροπή Ακίνητης Περιουσίας» της Τουρκίας.

Έχω θίξει πολύ ακροθιγώς τα βασικά θέματα, καθώς οι θέσεις και οι προτάσεις μας, υποβάλλονται σε τακτά χρονικά διαστήματα στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Προσφύγων, αλλά και σε επιστολές ή σημειώματα προς τα αρμόδια τμήματα και Υπουργεία. Το ζητούμενο όμως, πέρα από την επιθυμία επίλυσης του Κυπριακού Προβλήματος, είναι η μεταλαμπάδευση της φλόγας και η καλλιέργεια της μνήμης, στην οποία πρέπει να επικεντρωθούμε, ξεκινώντας από τις μικρές ηλικίες και τα σχολεία μας. Είναι βαρύ το χρέος και η παρακαταθήκη που κληρονομήσαμε. Δεν είναι καθόλου εύκολο να διατηρήσεις άσβεστη τη φλόγα της επιστροφής και τη μνήμη των κατεχόμενων εδαφών μας. Δεν είναι καθόλου απλό να εξηγήσεις στις νέες γενιές το τι σημαίνει Αμμόχωστος, Κερύνεια, Μόρφου.

Θέλω όμως να συγχαρώ, τόσο τους κατεχόμενους Δήμους και τις Κοινότητες που προχωρούν στην ίδρυση συμβουλίων νεολαίας. Είναι πραγματικά ελπιδοφόρο να βλέπεις νέα παιδιά γεμάτα ενέργεια και πάθος, να αφιερώνουν πολύτιμο χρόνο για να αναστήσουν αν θέλετε τα χωριά και τις πόλεις καταγωγής τους. Και μιας και αυτές τις μέρες, εορτάζουμε τον Άγιο Αναστάσιο και την Αγία Ελπίδα, πιστεύω πως αυτοί οι νέοι και νέες θα κρατήσουν τα λάβαρα ψηλά και θα αντέξουν μέχρι την πολυπόθητη ανάσταση της Κύπρου μας. Οφείλουμε όλοι, τόσο οι μεγαλύτεροι που ακόμα έχουν τις θύμησες, τα βιώματα και το συναισθηματικό δεσμό, αλλά και εμείς οι νεότεροι που τα ενστερνιζόμαστε, που μεγαλώσαμε ακούγοντας τα και γαλουχηθήκαμε μέσα από εικόνες, φωτογραφίες και περιγραφές, να μεταλαμπαδεύσουμε αυτή τη δίψα για επιστροφή και να συνεχίσουμε τον αγώνα.

Θα επαναλάβω για άλλη μια φορά πως δεν αποδεχόμαστε τη τσιμέντωση της διχοτόμησης, Θέλουμε να επιστρέψουμε και ανησυχούμε ειδικότερα για τις επόμενες γενιές. Όσο η κατοχή συνεχίζεται και η Κύπρος εξακολουθεί να είναι μοιρασμένη στα δύο, ο Κυπριακός Ελληνισμός κινδυνεύει. Το καταμαρτυρούν καθημερινά οι αυξανόμενες προκλητικές ενέργειες του κατοχικού καθεστώτος αλλά και οι συνεχιζόμενες παραβιάσεις της διεθνούς νομιμότητας από την Τουρκία.

Ως Παγκύπρια Ένωση Προσφύγων εκφράζουμε ξανά την αγωνία μας και καλούμε Κυβέρνηση και Κόμματα να επικεντρώσουν και να εντείνουν τις ενέργειες και τις παραστάσεις τους προς τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ευρωπαϊκούς θεσμούς και τα συνδεδεμένα πολιτικά κόμματα άλλων χωρών, προκειμένου να συμβάλουν και να ασκήσουν επιπρόσθετες πιέσεις με στόχο την υλοποίηση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ αλλά και τη συνολική επίλυση του Κυπριακού. Και ευχόμαστε πως η συγκυρία της ανάληψης της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ θα ενισχύσει περαιτέρω την προσπάθεια αυτή. Στο ενδιάμεσο, και εν αναμονή της ολοκλήρωσης των διαδικασιών ανάδειξης του νέου Τ/Κ ηγέτη, καλούμε όλους σε συστράτευση και ομοψυχία. Ο προσφυγικός κόσμος σας δίνει απόψε την ηθική ενίσχυση ενόψει της μετάβασης σας στη Νέα Υόρκη αλλά και σας θυμίζει ότι επιδιώκει με κάθε μέσο την επιστροφή του στη γη των προγόνων του. Ευελπιστούμε κ. Πρόεδρε και ευχόμαστε πως η επιστροφή σας από τη Νέα Υόρκη στο τέλος του μήνα, θα συνοδεύεται από θετικές εξελίξεις και άρση του αδιεξόδου στο οποίο μας κρατά όμηρους η κατοχική δύναμη.

Κλείνοντας, να μου επιτρέψετε να συγχαρώ και πάλι τους κατεχόμενους Δήμους, τις Κοινότητες και τους προσφυγικούς φορείς για την πολυσχιδή και ποικιλόμορφη δράση τους. Θέλω επίσης να ευχαριστήσω δημοσίως τα μέλη της Εκτελεστικής Γραμματείας και το προσωπικό της ΠΕΠ τόσο για την υλοποίηση της σημερινής εκδήλωσης αλλά και για όλη τη συνεργασία μας τα τελευταία 3 χρόνια. Η προσπάθεια αναβάθμισης της ΠΕΠ είναι ένα καθημερινό στοίχημα και είμαι σίγουρος ότι στο επόμενο διάστημα θα δείτε ακόμη περισσότερες δράσεις και ενέργειες, με σημαντικότερη την έναρξη καταρτισμού του Μητρώου Προσφύγων, ώστε η ΠΕΠ να μπορεί να λειτουργεί καταλυτικά, να ενημερώνει αμεσότερα, αλλά και να γίνεται έγκαιρα κοινωνός των διαφόρων ζητημάτων. Υπενθυμίζω ότι η ΠΕΠ είναι ίσως ο μοναδικός φορέας που εμπλέκεται και συμμετέχει σε όλες τις επιτροπές και τους φορείς που ασχολούνται με τα προσφυγικά ζητήματα, γι αυτό και έχει τόσο οριζόντια όσο και σφαιρική ενημέρωση.

Τέλος ευχαριστώ ξανά το Υπουργείο Εσωτερικών που μας στηρίζει σε θέματα λειτουργίας και προϋπολογισμού αλλά και ειδικότερα το ΡΙΚ που στέκεται διαχρονικά στο πλάι μας, και που έχει υιοθετήσει την εισήγηση μας για την ετοιμασία ενός ντοκιμαντέρ αποκλειστικά για την ΠΕΠ, το οποίο θα προβληθεί τον ερχόμενο μήνα. Απολαύστε ένα σύντομο δείγμα.