Ομιλία Πρόεδρου ΠΕΠ Γιώργου Λυσανδρίδη Πανηγυρικός ημέρας – 28η Οκτωβρίου 1940 – Δασάκι Άχνας

ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΕΝΩΣΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ Π.Ε.Π.

51 ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΤΟΧΗΣ ΚΑΙ ΑΤΕΡΜΟΝΗΣ ΚΑΡΤΕΡΙΑΣ

­Άχνα, 28 Οκτωβρίου 2025

Ομιλία Πρόεδρου ΠΕΠ Γιώργου Λυσανδρίδη

Πανηγυρικός ημέρας – 28^η Οκτωβρίου 1940 – Δασάκι Άχνας

Ιερός Ναός Αγίας Μαρίνας και Αρχαγγέλου Μιχαήλ

Σεβαστό ιερατείο

Αξιότιμοι βουλευτές,

Αξιότιμε κύριε Αντιδήμαρχε,

Έντιμα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Αγίας Νάπας

Εκπρόσωποι της Αστυνομίας, του Στρατού, της Πυροσβεστικής και της Πολιτικής Άμυνας

Διευθυντές Σχολείων και Εκπαιδευτικοί

Πρόεδροι Σωματείων και Συλλόγων

Μαθητές και μαθήτριες,

Ελληνίδες και Έλληνες,

Τιμούμε σήμερα μια από τις πιο λαμπρές σελίδες της ελληνικής ιστορίας, την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940.Την ημέρα που ένα ολόκληρο έθνος ύψωσε το ανάστημά του απέναντι στον φασισμό, και βροντοφώναξε περήφανο και χωρίς ενδοιασμούς, ένα αδιαπραγμάτευτο “ΟΧΙ” . Ένα μεγάλο «ΟΧΙ» στην υποταγή και την απώλεια της ελευθερίας Ένα ιερό «ΟΧΙ» απέναντι στον επεκτατισμό και τις βλέψεις του Μουσολίνι. Αυτό το «ΟΧΙ», ήταν μια μονολεκτική απάντηση ενός μικρού λαού, που με ψυχή γιγάντων, στάθηκε με ανιδιοτέλεια μπροστά σε μια πανίσχυρη αυτοκρατορία.

Ήταν η μέρα που οι Έλληνες, ενωμένοι, απέδειξαν πως η ελευθερία δεν χαρίζεται, αλλά κερδίζεται με θυσίες.  Είναι το ιστορικό εκείνο σημείο όπου το χρέος συνάντησε το θάρρος και η εθνική αξιοπρέπεια αναδείχθηκε σε ύψιστη πράξη ελευθερίας. Από τα βουνά της Πίνδου, όπου οι στρατιώτες πολέμησαν μέσα στο χιόνι και στο σκοτάδι, μέχρι το Αργυρόκαστρο, τους Αγίους Σαράντα, την Κορυτσά, τις πόλεις και τα χωριά που κράτησαν άσβεστο το φως της αντίστασης, οι Έλληνες, με απαράμιλλη γενναιότητα, επανέλαβαν το «Μολών Λαβέ» του Λεωνίδα, αρνούμενοι να υποταχθούν στους εισβολείς, γράφοντας με αίμα και δόξα τη λέξη Ανδρεία.

Στις 03:00 τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου το 1940, ο Ιταλός πρεσβευτής στην Αθήνα, κόμης Γκράτσι, επέδιδε στον Πρωθυπουργό της Ελλάδας, Ιωάννη Μεταξά, τελεσίγραφο με το οποίο ζητούσε το δικαίωμα να καταλάβει ο ιταλικός στρατός, στρατηγικά σημεία της ελληνικής επικράτειας. Το τελεσίγραφο συμπληρωνόταν με την απειλή ότι, σε περίπτωση αντίστασης, οι Ιταλικές δυνάμεις θα χρησιμοποιούσαν όπλα και η Ελληνική κυβέρνηση θα έφερε ακεραία την ευθύνη για τις συνέπειες.

Με την απάντηση του ο Έλληνας Πρωθυπουργός, ενσάρκωνε την ένδοξη και μακραίωνη ιστορία του ελληνικού Έθνους. Ένα ηχηρό «ΟΧΙ» που απηχούσε τη φωνή και τη ψυχή ολόκληρου του Ελληνικού λαού. Μια οφειλόμενη  απάντηση, επιταγή των προγόνων και της ιστορίας. Η μικρή και φτωχή Ελλάδα ύψωσε το ανάστημα της για να γράψει ακόμη μια χρυσή σελίδα στα βιβλία της ιστορίας, δίπλα από τις νίκες των Μαραθωνομάχων, των ηρώων του 1821 και των Μακεδονομάχων.

Ο Ιταλός πρεσβευτής περιγράφει στα απομνημονεύματά του την τελευταία στιγμή της συνομιλίας του με τον Έλληνα Πρωθυπουργό: «Ο Μεταξάς σηκώθηκε και δείχνοντάς μου πως η συνομιλία μας είχε τελειώσει, προσέθεσε: «Πολύ καλάֹ  λοιπόν, έχουμε πόλεμο». Υποκλίθηκα και ανέχωρησα χωρίς να ανταλλάξουμε μεταξύ μας χειραψία».

Στις 05:30 το πρωί ηχούσαν οι σειρήνες του πολέμου. Ολόκληρος ο ελληνικός λαός συσπειρώθηκε για την αντιμετώπιση του κινδύνου. Η «Μάχη της Ελλάδος», διήρκησε περισσότερο από 7 μήνες και προσγείωσε ανώμαλα τον Ιταλό δικτάτορα Μουσολίνι, ο οποίος αποτάθηκε στο σύμμαχο του Χίτλερ, με τη Γερμανία να εμπλέκεται στη συνέχεια στον πόλεμο. Κι ενώ οι πλείστες χώρες της Ευρώπης, παραδίδονταν η μία μετά την άλλη, άλλες με αντίσταση μερικών βδομάδων και άλλες με αντίσταση μερικών ημερών, στα βουνά της Πίνδου και στις ελληνικές θάλασσες γραφόταν ξανά η ιστορία.

Η ηρωική αντίσταση των Ελλήνων κράτησε για 219 μέρες. Ο αγώνας ήταν σκληρός και άνισος. Η παντοδύναμη Ιταλία υπερτερούσε σε κάθε επίπεδο, την ώρα που η Ελλάδα προσπαθούσε μάταια να κλείσει τις  πληγές της από την Μικρασιατική καταστροφή. Όμως στο αίμα των Ελλήνων, έρεε ανδρεία και πατριωτισμός. Στο πλευρό των ηρωικών παλληκαριών που αντέκρουαν σαν μια γροθιά τον εχθρό, βρέθηκαν και οι Ηπειρώτισσες γυναίκες που αψηφώντας τις δύσκολες καιρικές συνθήκες, κουβαλούσαν τρόφιμα και πυρομαχικά, δημιουργώντας ένα πολυμήχανο βραχίονα στο πλευρό των στρατιωτών. Στον αγώνα αυτό, συμμετείχαν περίπου και 3 χιλιάδες Κύπριοι εθελοντές που πήγαν να πολεμήσουν για την ελευθερία, αποδεικνύοντας πως Ελλάδα και Κύπρος είναι ένα σώμα, μία καρδιά, μία πατρίδα!

Οι Ιταλοί αδυνατούσαν να πιστέψουν το μέγεθος της αντίστασης. Επικαλούνταν ότι πρόκειται για νεκρούς που ξανασηκώνονται και πολεμούν. Οι Ευρωπαίοι με τη σειρά τους παραληρούσαν πως «…οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες». Η προσβολή αυτή στον φασισμό δεν μπορούσε να γίνει ανεχτή και έτσι ο σιδηρόφρακτος στρατός του Χίτλερ ανέλαβε δράση. Στις 06 του Απρίλη του 1941 η Γερμανία, πριν ακόμη ξημερώσει, κτυπούσε με 1200 αεροπλάνα τον ελληνικό στρατό, ο οποίος σε μερικές μέρες αναγκάστηκε σε υποχώρηση.  Ο Χίτλερ εισέβαλε στην Ελλάδα βυθίζοντας την χώρα στο σκοτάδι και στην συμφορά. Στην Ελλάδα έμελλε ένας νέος Γολγοθάς, αυτός της Γερμανικής Κατοχής. Η χώρα μοιράστηκε ανάμεσα στους Γερμανούς, στους Βουλγάρους και τους Ιταλούς και ο λαός υπέστη τα πάνδεινα. Όμως η Ελληνική ψυχή φάνηκε και πάλι αστείρευτη. Οι Έλληνες δεν λύγισαν. Άντεξαν την πείνα και τα μπλόκα, διδάσκοντας στην ανθρωπότητα πως Έλληνες και ελευθερία είναι ένα και το αυτό.

Ο πόλεμος συνεχίστηκε στην Κρήτη αλλά και στα βουνά της ηπειρωτικής Ελλάδας με τη μέθοδο του ανταρτοπόλεμου, με τις ελληνικές δυνάμεις να προκαλούν βαριές απώλειες και να καθυστερούν σημαντικά τα κατοχικά στρατεύματα. Η ένδοξη αντίσταση του ελληνικού στρατού, υπήρξε ανασταλτικός παράγοντας για τα σχέδια του Χίτλερ. Ο ίδιος παραδέχθηκε πως η απροσδόκητη ήττα της Ιταλίας ανάγκασε τη Γερμανία να επέμβει στην Ελλάδα καθυστερώντας κατά τρόπο καταστροφικό για τον γερμανικό στρατό την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης.

Αποδείχθηκε λοιπόν, για ακόμα μια φορά πως η Ελλάδα, σαν τον μυθικό Φοίνικα, ξεπερνώντας τον εαυτό της, δεν τρόμαξε, δεν λύγισε, δεν υπέκυψε στη βία και στη βαρβαρότητα. Αλλά τόλμησε εκεί που οι άλλοι δεν τολμούσαν δίνοντας μαθήματα ηρωισμού και διδάσκοντας στην ανθρωπότητα, πως ελευθερία και Έλληνες ζυμώθηκαν μαζί.

Αυτό το μείγμα έμελλε να αποτελέσει και τη συνταγή της δικής μας σύγχρονης ιστορίας. Εδώ στο πολύπαθο νησί μας, στο χρυσοπράσινο φύλλο της Μεσογείου, αποδείχθηκε ότι κατοικεί η ίδια πάστα ανθρώπων. Λίγοι και άοπλοι, πολέμησαν εναντίον των Άγγλων για την ελευθερία της Κύπρου. Το «ΟΧΙ» του Μεταξά ταξίδεψε αγέρωχο στα βουνά του Μαχαιρά, στο Δίκωμο, στον Αχυρώνα και σε όλη την Κύπρο.  Όμως δυστυχώς στη συνέχεια, ο εχθρός ήταν προ των πυλών και η Κύπρος μας βρέθηκε υπό Τουρκική κατοχή.

Εμείς συνεχίζουμε το δικό μας αγώνα. Αντιμαχόμαστε τη λήθη και επιμένουμε να μην ξεχνάμε την κατεχόμενη γη μας. Δεν απεμπολούμε το δίκαιο μας και διεκδικούμε την επιστροφή στα πατρογονικά μας εδάφη. Εδώ, όπου η πατρίδα ακόμη ανασαίνει με πόνο αλλά και με πίστη, το παράδειγμα των ηρώων του ’40 μάς θυμίζει πως η ελευθερία δεν χαρίζεται αλλά κατακτάται, φυλάσσεται και υπερασπίζεται με θάρρος και ήθος.

Και επιβάλλεται ο κάθε Κύπριος Έλληνας και Κύπρια Ελληνίδα να δώσει σήμερα μία υπόχεση. Να μεριμνά ώστε κανείς να μη ξεχάσει πως η Κύπρος παραμένει υπό κατοχή.

Δεν θα παραιτηθούμε.

Δεν θα συνηθίσουμε την αδικία.

Δεν θα ξεχάσουμε τα χωριά μας, τα σπίτια μας, τους νεκρούς μας, τους αγνοούμενους μας.

Γιατί αυτό θα ήταν προδοσία απέναντι στους ήρωες του 1940,

και απέναντι στους δικούς μας ήρωες του 1974.

Το “ΟΧΙ” είναι ο δεσμός που ενώνει τους αιώνες.

Είναι το ίδιο φως που φώτισε τους στρατιώτες στην Πίνδο και τους υπερασπιστές της Κερύνειας. Είναι η ίδια φλόγα που καίει μέσα σε κάθε Κύπριο, σε κάθε πρόσφυγα, σε κάθε παιδί που μεγαλώνει μακριά από τη γη των προγόνων του, αλλά τη φέρει μέσα του σαν φυλαχτό.

Εμείς, οι πρόσφυγες της Κύπρου,

51 χρόνια μετά, συνεχίζουμε να λέμε “ΟΧΙ”.

“Όχι” στη λήθη, “Όχι” στη διχοτόμηση, “Όχι” στην κατοχή.

Και μέσα από αυτό το “όχι”, διατηρούμε άσβεστη την πίστη ότι θα έρθει η μέρα που θα πούμε όλοι μαζί το “ΝΑΙ” στην Ελευθερία, στο Δίκαιο, στην Επανένωση.

Το “ΟΧΙ” στον Μουσολίνι, φίλες και φίλοι,

Σήμερα αντηχεί δυνατά εδώ, στην Κύπρο.

51 χρόνια μετά την τουρκική εισβολή εξακολουθεί το πολύπαθο νησί μας, να ζει με πληγές ανοιχτές, με σπίτια άδεια, με γη σκλαβωμένη, αλλά με καρδιά αδούλωτη.

Κι αν τότε, το 1940, οι Έλληνες πολέμησαν για την ελευθερία της πατρίδας, σήμερα, εδώ στο Δασάκι Άχνας, αυτός ο αγώνας αποκτά ιδιαίτερα, βαθύ νόημα.

Γιατί το Δασάκι, ξέρει από πόνο, από προσφυγιά, γνωρίζει στο πετσί του την απώλεια. Γιατί το Δασάκι και οι κάτοικοι του κοιτάζουν καθημερινά τη βουβή και ερειπωμένη Άχνα. Ξέρουν όμως να αντέχουν, αλλά και να πιστεύουν και φροντίζουν καθημερινά να παραμένει ζωντανή η μνήμη. Και οφείλουμε να αναγνωρίσουμε και να σας συγχαρούμε για τις διαχρονικές προσπάθειες και ενέργειες όλων σας, των τοπικών αρχών, των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και της τοπικής κοινωνίας προς αυτή την κατεύθυνση.  

Οι πληγές της εισβολής του 1974 παραμένουν ανοιχτές. Κάθε οικογένεια έχει τη δική της ιστορία, κάθε γωνιά θυμίζει ένα σπίτι που χάθηκε, ένα χωράφι που έμεινε πίσω, ένα αγαπημένο πρόσωπο που δεν επέστρεψε ποτέ. Ήρωες της κοινότητας, οι οποίοι θυσιάστηκαν για ένα τόπο ελεύθερο.

Κι όμως, οι άνθρωποι αυτού του τόπου, δεν λύγισαν. Έχτισαν ξανά τη ζωή τους, έστησαν από την αρχή εκκλησίες, σχολεία, πολιτιστικούς συλλόγους, κράτησαν παραδόσεις και τις μνήμες ζωντανές. Σας συγχαίρω ξανά γιατί μετατρέψατε το Δάσος Άχνας σε σύμβολο αντοχής και αξιοπρέπειας.

Όπως οι ήρωες του ’40 πολέμησαν για να μην περάσει ο κατακτητής, έτσι κι εσείς πολεμάτε κάθε μέρα για να μείνει άσβεστη η φλόγα της ελευθερίας.

Για να θυμούνται τα παιδιά και τα εγγόνια μας πως αυτός ο τόπος δεν παραδόθηκε ποτέ.

Ελληνίδες και Έλληνες,

Η 28η Οκτωβρίου δεν είναι απλώς μια επέτειος, αποτελεί ένα ιστορικό ορόσημο για ολόκληρο τον Ελληνισμό. Αποτελεί μέρα εθνικής περηφάνειας και τιμής προς τους προγόνους μας. Μας υπενθυμίζει πως ο Ελληνισμός μπορεί να μεγαλουργήσει όταν λειτουργεί με ομοψυχία και απαράμιλλο ηθικό σθένος. Μας διδάσκει με τον πιο εμφατικό τρόπο ότι «θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία». Η ελευθερία απαιτεί θυσίες, απαιτεί υψηλό φρόνημα, ακλόνητη πίστη σε ιδανικά και αξίες και, κυρίως, αδιαπραγμάτευτη αγάπη για την πατρίδα.

Για μας εδώ στην Κύπρο, η 28η Οκτωβρίου είναι μια επιταγή!

Επιταγή πως θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για δικαιοσύνη, ελευθερία και εθνική αξιοπρέπεια, όπως έκαναν οι πρόγονοί μας.

Επιταγή πως θα κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη όλων όσων έπεσαν, είτε στα βουνά της Πίνδου, είτε στα οδοφράγματα της Λευκωσίας, είτε στα χώματα της κατεχόμενης Άχνας.

Ας σκύψουμε, λοιπόν, με σεβασμό και ευγνωμοσύνη μπροστά σε όλους τους ήρωες του “ΟΧΙ” και στους ήρωες της Κύπρου.

Γιατί ο αγώνας είναι κοινός! Είναι το ίδιο “ΟΧΙ” που μας κρατά όρθιους,

Μας εμποδίζει να συμβιβαστούμε με το άδικο.

Μας θυμίζει πως ο αγώνας για την ελευθερία δεν τελειώνει ποτέ.

Ένας αγώνας για την ψυχή του Ελληνισμού, για την τιμή και την ελευθερία του ανθρώπου.

Ας μεταλαμπαδεύσουμε στα παιδιά μας το μήνυμα που πρέπει να συνοδεύει κάθε γενιά:

Ότι ο Έλληνας, όπου κι αν βρεθεί, δεν ξεχνά, δεν σκύβει το κεφάλι, και πάντοτε, όταν χρειαστεί, ξέρει να λέει το δικό του “ΟΧΙ”.

Αγαπητά παιδιά,

Εσείς είστε οι αυριανοί φρουροί αυτού του Έθνους.

Μάθετε να αγαπάτε την πατρίδα, να σέβεστε τη σημαία, να προχωράτε με πίστη, μόρφωση και ευθύνη.

Γιατί η πατρίδα δεν ζητά πολλά — μόνο να τη θυμόμαστε και να τη δικαιώνουμε με τις πράξεις μας.

Ζήτω η 28η Οκτωβρίου!

Ζήτω οι ήρωες του ’40!

Ζήτω ο δικός μας αδούλωτος αγώνας!

Ζήτω η Ελευθερία!